Majstor neurotoksina: Hobotnica koja bez protivotrova ubija 26 ljudi
Podijeli vijest
Skriveni otrov Indo-Pacifika
U toplim vodama Indo-Pacifičkog regiona, skriven među koraljima i stenjem, živi jedno od najotrovnijih stvorenja na planeti – rod glavonožaca poznat kao plavoprstenasta hobotnica (Hapalochlaena). Ova mala hobotnica, čija veličina obično ne prelazi veličinu golf loptice, nosi dovoljno neurotoksina da ubije 26 odraslih ljudi u roku od nekoliko minuta. Njen otrov, tetrodotoksin (TTX), je procijenjeno 1.200 puta otrovniji od cijanida i nema poznatog protivotrova.
Plavoprstenasta hobotnica prepoznatljiva je po živopisnim plavim prstenovima koji se pojavljuju na njenoj žuto-smeđoj koži kada je uplašena ili iritirana. Upravo ova sposobnost prikrivanja, u kombinaciji s brzim prelaskom na jarko upozoravajuće boje, čini je posebno opasnom za ronioce i turiste koji je mogu slučajno dodirnuti.
Mehanizam smrtonosnog ugriza
Plavoprstenasta hobotnica proizvodi dva različita otrova – jedan, manje potentan, za lov (koristi ga za paralizovanje plijena poput rakova) i drugi, izuzetno potentan tetrodotoksin, za samoobranu. TTX djeluje blokiranjem natrijumskih kanala u nervnim ćelijama, što efektivno zaustavlja prenos nervnih signala.
Neurotoksin zaustavlja vitalne funkcije, ali žrtva ostaje potpuno pri svijesti dok joj se mišići paralizuju, uključujući i one odgovorne za disanje.
Simptomi ugriza javljaju se veoma brzo – u roku od nekoliko minuta do sat vremena. Žrtva osjeća utrnulost jezika i usana, praćenu mučninom i poteškoćama u govoru. Simptomi brzo napreduju do potpune paralize, što bez hitne medicinske pomoći dovodi do prestanka disanja i smrti za samo 30 minuta.
Zabilježeni slučajevi i jedinstvena anatomija
Uprkos svojoj veličini, ova hobotnica poseduje jedinstvenu anatomiju. Njen kljun, sličan papagajevom, probija kožu žrtve i ubrizgava otrov putem pljuvačkih žlijezda. Zabilježeno je više od 30 smrtnih slučajeva uzrokovanih ugrizom plavoprstenaste hobotnice tokom posljednjih 100 godina, s tim da stručnjaci vjeruju da je stvarni broj žrtava veći, jer se mnogi slučajevi događaju u udaljenim, nedokumentovanim područjima.
Ova životinja posjeduje izuzetno razvijen nervni sistem i smatra se jednom od najinteligentnijih beskralježnjaka. Eksperimenti su pokazali da plavoprstenasta hobotnica može da uči kroz posmatranje, što njenu inteligenciju čini dodatnom zagonetkom u kombinaciji s njenim smrtonosnim oružjem.
Prevencija i tretman
Budući da ne postoji protivotrov, jedini efikasan tretman za ugriz plavoprstenaste hobotnice je hitna primjena vještačkog disanja (mehaničke ventilacije) dok otrov ne izgubi dejstvo, što može trajati do 24 sata. Žrtve koje prežive kritičnih prvih nekoliko sati obično se potpuno oporavljaju bez trajnih posljedica, jer tetrodotoksin ne uzrokuje trajna oštećenja nervnog sistema.
Prevencija je ključna. Stručnjaci savjetuju izbjegavanje dodirivanja bilo kakvih morskih stvorenja sa plavim prstenovima ili svijetlećim znacima. Hitna evakuacija u medicinsku ustanovu sposobnu za primjenu mehaničke ventilacije je apsolutno neophodna za preživljavanje.
