Čarli Čaplin: Od tajne FBI-a do ikone filma
Podijeli vijest
Djetinjstvo i počeci Čarlija Čaplina
Ser Čarls Spenser Čaplin, poznatiji kao Čarli Čaplin, rođen je u Londonu 16. aprila 1889. godine, a preminuo je u Korsje sir Veveju, švicarska, 25. decembra 1977. godine. Ovaj britanski komičar, glumac, režiser, scenarista, producent i kompozitor ostao je upamćen kao jedan od najutjecajnijih umjetnika u istoriji filma.
Čaplin je odrastao u siromaštvu u Londonskom predgrađu Volvort. Njegovi roditelji, Čarls Čaplin stariji i Hana Harijet Hil, bili su izvođači u mjuzik holu. Nakon što je njegov otac napustio porodicu, a majka se suočila sa mentalnim problemima, Čarli i njegov polubrat Sidni proveli su dio djetinjstva u sirotištima. Uprkos teškom djetinjstvu, Čaplin je rano pokazao talenat za glumu i ples, pojavljujući se na sceni već sa osam godina.
Uspon u svijetu filma i stvaranje Skitnice
Godine 1913., tokom turneje po Sjedinjenim Državama sa pozorišnom trupom Freda Karna, Čaplina je zapazio producent Mak Senet, koji mu je ponudio ugovor u studiju Kistoun. Tamo je stvorio lik “Skitnice”, koji je postao njegova najpoznatija uloga i simbol nemog filma. Skitnica, sa svojim prepoznatljivim šeširom, štapom i brkovima, utjelovio je dobrodušnog, ali nespretnog čovjeka koji se suočava sa izazovima modernog društva.
Čaplin je brzo stekao popularnost i postao jedan od najpoznatijih glumaca nemog filma. Godine 1919., osnovao je korporaciju United Artists sa Meri Pikford, Daglasom Ferbenksom i D. V. Grifitom, što mu je dalo umjetničku slobodu i kontrolu nad njegovim filmovima.
Neki od njegovih najpoznatijih filmova uključuju: Dečak (1921), Zlatna groznica (1925), Svetla grada (1931), Moderna vremena (1936) i Veliki diktator (1940).
U filmu “Veliki diktator”, Čaplin je prvi put progovorio na filmu, satirično se osvrćući na Adolfa Hitlera i nacizam, što je u to vrijeme bio hrabar potez.
Političke kontroverze i život u egzilu
Čarli Čaplin je bio pod sumnjom američkih vlasti tokom 1940-ih i 1950-ih zbog svojih ljevičarskih stavova, pacifizma i društveno kritičkih filmova. Usred paranoje Hladnog rata i Makartijeve antikomunističke kampanje, optužen je za simpatije prema komunizmu, iako nikada nije bio član Komunističke partije.
Američki FBI je 1952. godine zatražio od britanskih MI5 agenata da provjere porijeklo Čaplina za koga se vjerovalo da koristi pseudonim i da mu je pravo ime Izrael Tornštajn. Istraga je naložena zbog američkih sumnji da je glumac ljevičar.
Istraga britanskih agenata pokazala je da nigdje ne postoje dokumenta o njegovom rođenju, niti bilo šta što bi pokazalo da je bio bezbjednosni rizik, pokazala su objavljena dokumenta. “Sve je to prilično neobično, naročito poslije istrage MI5, da datum i mjesto rođenja tako poznate zvijezde kao što je Čarli Čaplin ostanu nepoznati”, kazao je zvanični istoričar britanske tajne službe profesor Kristofer Endru.
Dokumenta pokazuju da se niko pod imenom Čarls ili Izrael nije rodio 16. aprila, a dalje istrage vezane za sumnje da se Čaplin možda rodio u Francuskoj također su se pokazale kao jalove. “Ne možemo da pronađemo nikakve dokaze da Čaplinovo ime jeste ili je bilo Izrael Tornštajn, niti možemo da pronađemo dokaze o postojanju takve osobe”, navodi se u pismu MI5 upućenom ambasadi SAD u Londonu. “Nismo uspjeli da otkrijemo ni da li je koristio neko drugo ime”.
Endru je rekao da novi dokazi koji su se pojavili prošle godine navode na pomisao da je Čaplin rođen u čergi koja je pripadala ženi poznatoj kao “ciganska kraljica” u centralnoj Engleskoj i da mu je majka bila član takozvane putujuće zajednice.
Ova informacija pronađena je u pismu koje je Čaplinu, nekoliko godina prije smrti 1977. godine, poslao Džek Hil koji je tvrdio da je vlasnica kola bila njegova tetka. “Iako nema dokaza da je informacija Džeka Hila tačna, Čaplin ju je očigledno uzeo za ozbiljno, jer ju je pažljivo sačuvao” u fioci svog stola, kazao je Endru.
Od 1920-ih, američke vlasti smatrale su da je Čaplin podržavao komuniste – što je on uvijek demantovao – i kada je 1953. napustio SAD nije mu bilo dozvoljeno da se vrati zbog čega je živio u Švajcarskoj.
Dosije MI5, u kome se nalaze izvodi iz štampe, pisma američke ambasade i telegram Čaplinu koji mu je poslao sovjetski agent, pokazuju da je britanska agencija još 1958. zaključila da američke tvrdnje nemaju osnova i da Čaplin nije bio agent. “Možda je Čaplin i bio simpatizer komunista, ali na osnovu informacija koje imamo pre bi se reklo da je on bio ”progresivan” ili radikalan”, naveo je jedan od agenata.
Uprkos političkim kontroverzama, Čaplin je nastavio da snima filmove, uključujući “Kralj u New Yorku” (1957) i “Grofica iz Hong Konga” (1967). Godine 1972., vratio se u Sjedinjene Države da bi dobio počasnog Oscara za životno djelo. Umro je 25. decembra 1977. u 88. godini života.
Čaplinov doprinos filmskoj umjetnosti ostaje nemjerljiv, a njegov lik Skitnice i dalje simbolizuje duh nemog filma i univerzalne ljudske emocije.
