BiH u vrhu Evrope po udjelu ličnih transfera u BDP-u
Podijeli vijest
Zavisnost ekonomije od ličnih transfera
Prema podacima Eurostata, Bosna i Hercegovina zauzima visoko mjesto u Evropi po udjelu ličnih transfera u bruto domaćem proizvodu (BDP). Naime, lični transferi u BiH iznosili su 7,6 odsto BDP-a, što predstavlja najveći udio doznaka iz inostranstva u ukupnoj ekonomskoj aktivnosti, kako prenose “Nezavisne”.
Evropska statistička agencija objavila je mapu koja ilustruje uticaj ličnih transfera na ekonomije zemalja Evropske unije, EFTA i zemalja kandidata za članstvo u EU. To znači da ekonomija Bosne i Hercegovine značajno zavisi od priliva novca iz inostranstva, bilo da se radi o platama, penzijama ili drugim oblicima pomoći.
Ovaj iznos direktno utiče na potrošnju, kupovnu moć i socijalnu stabilnost velikog broja domaćinstava u BiH. Prema ranijim objavama, lični transferi su u prethodnoj godini oborili rekord, dostižući četiri milijarde i 167 miliona KM.
Struktura ličnih transfera
Tekući transferi su dostigli iznos od 1,52 milijarde KM, a najveći dio ovog iznosa čine penzije iz inostranstva, koje iznose 1,39 milijardi KM. Suficit ličnih primanja zabilježen je u svega devet država članica Evropske unije. Najveći suficit imala je Hrvatska, sa 2,6 odsto BDP-a, zatim Bugarska sa 1,3 odsto BDP-a, te Portugal sa 1,2 odsto BDP-a.
Kada je riječ o zemljama regije, doznake iz inostranstva u Srbiji iznosile su 4,47 milijardi evra, odnosno 5,4 odsto BDP-a. U Albaniji su lični transferi u prošloj godini iznosili 1,28 milijardi evra, ili 5,1 odsto BDP-a, dok je u Crnoj Gori taj iznos bio 345 miliona evra, odnosno 4,5 odsto BDP-a. Najmanji iznos zabilježen je u Sjevernoj Makedoniji, 310 miliona evra, što čini dva odsto BDP-a.
Uticaj i posljedice
Marko Đogo, profesor na Ekonomskom fakultetu Univerziteta u Istočnom Sarajevu, izjavio je za “Nezavisne novine” da već decenijama prati stanje oko doznaka iz inostranstva, te da su one jedna od najstabilnijih stavki platnog bilansa u BiH i da nisu značajno oscilirale u prethodnih 20 godina.
“Nakon rata, doznake su činile jednu četvrtinu BDP-a. Sada smo pali na 7,6 odsto, nekad je bilo oko 25 odsto, a nedavno je bilo oko 10 odsto. Sad, da li je to dobro ili loše, ne znamo. Ima čitav niz istraživanja da one imaju i pozitivne stavke, jer prije svega smanjuje se siromaštvo. Doznake u principu idu siromašnijim slojevima stanovništva, nego što idu bogatijim. Kada je u pitanju Hrvatska, nekoliko milijardi KM ide iz Hrvatske u druge zemlje, i to zbog sezonskog zapošljavanja u turizmu. Zadnji podaci govore da je iz Srbije i BiH oko 30.000 radnika tamo radilo sezonske poslove, a da ne govorimo o Nepalu ili drugim zemljama”, istakao je Đogo.
Prema njegovim riječima, ovi podaci ukazuju na niži nivo razvoja, što je djelimično posljedica masovne emigracije.
“U bivšoj Jugoslaviji je do 1989. godine, 890.000 ljudi otišlo iz ove zemlje, i to je bila prva generacija gastarbajtera. Dalje, imali smo ratnu emigraciju, kada je nekoliko stotina hiljada ljudi otišlo iz BiH. Imamo i novu, treću emigraciju od 2012. kao posljedicu krize iz 2008. godine, kada imamo situaciju da je oko 200.000-250.000 ljudi otišlo iz države. Zapravo, imamo stalne talase emigracije od koje stiže novac u BiH. Ipak, to nekako obezbjeđuje makroekonomsku stabilnost i veći životni standard te utiče na smanjenje socijalnog raslojavanja. Nijedna država ne smije da se hvali ako su doznake visoke, ali u našem slučaju ima dosta pozitivnih pomaka. Problem je najveći što ostajemo bez stanovništva i to će imati negativne posljedice u budućnosti”, objasnio je profesor Đogo.
