Ko je prvi izumio kino: Francuzi ili Nijemci?
Podijeli vijest
Početak kinematografske ere
Često se postavlja pitanje ko je zapravo prvi izumio kino – Francuzi ili Nijemci? Godina je 1895. Prvog novembra, u Berlinu, prve pokretne slike su oživjele na platnu. Samo nekoliko sedmica kasnije, u Parisu, desetine ljudi su sa pažnjom posmatrale bijelo platno.
Prije otprilike 130 godina, izumom kina je započela kulturna revolucija. Ali, gdje je ta revolucija zaista počela – u Njemačkoj ili Francuskoj?
Rivalstvo u izumu kina
Kada su Max i Emil Skladanowski 1. novembra 1895. godine u varijeteu Wintergarten prikazivali svoje filmove, publika je bila oduševljena. Pred njihovim očima su se pojavile kratke sekvence koje su braća sama snimila, prikazujući akrobate, plesače i scene iz svakodnevnog života.
Historijski podaci govore o sedam do deset kratkih priča, svaka u trajanju od 20 do 30 sekundi. Prikazivanje je bilo dio plaćenog programa varijetea.
Ovo čudo je omogućeno zahvaljujući “bioskopu” – tehničkoj inovaciji koja je koristila dvije filmske trake koje su se naizmjenično projektovale.
To je bila prva javna filmska projekcija u Njemačkoj. Max je bio tehnički um, pronalazač i vizionar, dok je Emil pružao podršku u produkciji i organizaciji.
Samo nekoliko sedmica kasnije, 28. decembra 1895. godine, Salon Indien u Grand caféu blizu pariške opere Garnier bio je ispunjen posjetiocima. Oko 30 ljudi koji su platili ulaznice s oduševljenjem je gledalo u platno.
Deset kratkih filmova, koje su snimila braća Auguste i Louis Lumière, prikazivalo je radnike koji napuštaju fabriku u Lyonu i voz koji ulazi u stanicu. Mnogi gledaoci su prestrašeno poskočili unazad, uvjereni da voz ide pravo na njih.
Filmovi su prikazivani na kinematografu, uređaju koji su razvila braća Lumière, a koji je kombinovao kameru, kopir-aparat i projektor. Prva zatvorena projekcija održana je 22. marta 1895. godine.
Za Thierryja Frémauxa, istoričara i generalnog direktora Filmskog festivala u Cannesu, nema sumnje da su kino izumila francuska braća.
U svom dokumentarcu “Lumière! L’aventure continue”, koji je objavljen prije nekoliko mjeseci, on je sve one koji su im prethodili nazvao “koizumiteljima”.
Izvještaji iz tog vremena, uključujući i samog Augusta, ključnu ideju pripisuju Louisu. Louis je pokrenuo slike, dok ih je Auguste doveo do publike, brinući se o projekcijama i širenju.
Nasljeđe i njemački doprinos
Braća Lumière su snimila više od 2.000 kratkih filmova. Frémaux u svom dokumentarcu komentariše 120 do sada neobjavljenih mini-priča, svaka u trajanju od oko 50 sekundi.
Svi filmovi potiču iz Instituta Lumière u Lyonu, arhiva i istraživačkog centra posvećenog braći Lumière, kojim upravlja Frémaux.
Ipak, postavlja se pitanje o njemačkoj ulozi. Odgovor je nedavno ponuđen na izložbi u Berlinskom saveznom arhivu pod nazivom “Jesam li ja izumio film? Max Skladanowski – pionir, vizionar i prevarant”. Povod je bila 130. godišnjica filmske projekcije u varijeteu Wintergarten.
Prikazani su uređaji, fotografije i dokumenti iz bogate zaostavštine braće. U pratećoj brošuri se zaključuje da je Skladanowski nesumnjivo doprinio razvoju filma, kao i mnogi drugi pioniri tog vremena, ali ga nije izumio.
To potvrđuje i Filmski muzej iz Potsdama: “Tehnologija i kvalitet uređaja i projekcija Skladanowskog zaostajali su za onim što su drugi izumitelji već praktikovali u to vrijeme.”
Razvoj tehnologije filma
Mnogi su utrli put kinu, uključujući i Thomasa Alvu Edisona, koji je sa svojim saradnicima ranih devedesetih godina 19. vijeka napravio kinetoskop. Ovaj uređaj je omogućavao pojedincima da gledaju pokretne slike kroz kutiju.
I drugi pronalazači su eksperimentisali. Britanac Eadweard Muybridge i Francuz Étienne-Jules Marey su razložili pokret u tehničke sekvence, omogućavajući više prikazivanja.
Na ovim naučnim i vizuelnim temeljima kasnije se mogao razviti kino.
Jedan od najvažnijih pionira komercijalnog kina u Njemačkoj bio je Oscar Messter. Godine 1896. ovaj inženjer i producent otvorio je jedan od prvih stalnih kina u Berlinu, pod nazivom Kinetographen Theater.
Film, kao tehnička mogućnost bilježenja pokreta, osmišljen je, isproban i usavršen od strane mnogih ljudi. To je bilo zajedničko putovanje brojnih pronalazača i vizionara.
Kino je, međutim, nastalo tek kada je tehnologija postala javni događaj, trenutak u kojem su ljudi zajedno sjedili ispred platna, diveći se, smijući ili plašeći se. To je doživljaj koji i danas fascinira milione.
