Evropu čeka teška sezona gripe: Stručnjaci upozoravaju na nisku stopu vakcinacije

Evropske zemlje suočavaju se sa potencijalno teškom sezonom gripe, prema upozorenjima stručnjaka za javno zdravstvo. Zabrinutost izazivaju niska stopa vakcinacije u većini evropskih zemalja i rani signali iz zemalja na drugoj hemisferi poput Japana i Australije, koji obično predviđaju tok sezone gripe na evropskom kontinentu.

Trenutna situacija i historijski trendovi

Prema podacima Evropskog centra za prevenciju i kontrolu bolesti (ECDC), od sredine oktobra broj pacijenata sa respiratornim simptomima sličnim gripi “ostaje nizak, ali raste u većini zemalja, što se i očekuje za ovo doba godine”. Sezona gripe u Evropi obično traje od sredine novembra do kraja maja, međutim, stručnjaci primjećuju da su se sezonski obrasci možda promijenili nakon pandemije COVID-19. Colin Russell, profesor na Univerzitetskom medicinskom centru u Amsterdamu, ističe da je nakon kraće sezone gripe od 2023. do 2024. godine, prošlogodišnja sezona bila “neobično velika”.

Faktori koji određuju ozbiljnost sezone

Dr. Anna Odone, direktorica Škole javnog zdravstva na Univerzitetu u Paviji u Italiji, objašnjava da će ozbiljnost sezone u bilo kojoj zemlji zavisiti od tri ključna faktora: broja ranjivih osoba, soja virusa koji se širi ove godine i okoline. Na primjer, ako je duga, hladna zima, ljudi provode više vremena u zatvorenom prostoru, što omogućava virusu da se lakše širi. Jedanaest zemalja trenutno prijavljuje sporadičnu aktivnost gripe, dok u Ujedinjenom Kraljevstvu zdravstveni zvaničnici već upozoravaju da nivoi gripe rastu, posebno među djecom.

Globalni pokazatelji i sojevi virusa

Stručnjaci pažljivo prate razvoj situacije u drugim dijelovima svijeta koji mogu ponuditi indicije o tome šta očekivati u Evropi. U Australiji i Novom Zelandu, soj influence A, nazvan H3N2, naglo se proširio u protekla dva mjeseca, dok je Japan ranije ovog mjeseca proglasio epidemiju influence, oko pet sedmica ranije nego što tamo obično počinje sezona gripe. Iako je prerano sa sigurnošću reći koji će sojevi biti dominantni u Evropi ove godine, prošle godine su sojevi H1 i H3 gripe A, zajedno s gripom B/Victoria, bili primarni sojevi u većem dijelu Evrope.

Zabrinjavajuće stope vakcinacije i rizici

Do jedne petine Evropljana zarazi se gripom svake zime, a virus je povezan s oko 27.600 smrtnih slučajeva godišnje širom EU. Unatoč ovim podacima, stope vakcinacije su posljednjih godina zaostale širom Evrope. Cilj pokrivenosti vakcinacijom protiv gripe u EU je 75 posto, ali tokom prošle sezone gripe, većina zemalja je prijavila pokrivenost “znatno ispod” 50 posto. Najviši nivoi zabilježeni su u Danskoj (76 posto), Irskoj (75 posto), Portugalu (71 posto) i Švedskoj (68 posto). Glasnogovornik ECDC-a ističe da je ovo “razlog za zabrinutost” i da lokalni zvaničnici trebaju raditi na “jačanju javnog povjerenja, poboljšanju pristupa i osiguravanju da su roditelji i staratelji dobro informirani o važnosti pravovremene vakcinacije”.

Preporuke za vakcinaciju

Zdravstveni stručnjaci naglašavaju da je vakcinacija posebno važna za visokorizične grupe, uključujući osobe s određenim hroničnim stanjima, trudnice, djecu od šest mjeseci do pet godina, starije odrasle osobe i zdravstvene radnike. Colin Russell savjetuje da bi se ove osobe trebale vakcinisati što je moguće bliže početku sezone gripe, a ne čekati da virus već široko cirkuliše, s obzirom da je potrebno oko dvije sedmice nakon vakcinacije da tijelo razvije zaštitu protiv gripe. Kako Russell ističe: “Jednostavan odgovor je da ako još niste vakcinisani, trebali biste se vakcinisati sada.”