Srbija: Odluka EK o litijumu izazvala podjele

Odluka Evropske komisije da uvrsti projekat Jadar u zapadnoj Srbiji na listu 13 strateških projekata u području ključnih sirovina u trećim zemljama, izazvala je burne reakcije. Dok vladajući pozdravljaju ovu odluku, ekološka udruženja i opozicija su jasno poručili Briselu: “Nećete kopati.”

Podsjećamo, 1. aprila ove godine delegaciji Evropske unije u Beogradu predata je peticija sa više od 300.000 potpisa građana koji se protive iskopavanju litijuma u Srbiji, nakon što je iz Brisela nagoviješteno da bi se ovaj rijetki metal mogao naći na popisu strateških projekata EU.

Uprkos ocjeni predsjednice Skupštine Srbije, Ane Brnabić, da je to “odlična vijest” za zemlju i da “uz primjenu standarda EU” projekat Jadar neće ugroziti okoliš, donoseći istovremeno “do 20.000 novih radnih mjesta”, protivnici iskopavanja litijuma kategorički su uzvratili da rudnika – neće biti.

Građanski pokret Kreni-Promijeni, koji je inicirao peticiju s 303.000 potpisa, poručio je da Brisel podržava “propali projekat koji se u Srbiji neće realizovati.”

Podsjećaju da je projekat Jadar već izazvao snažan otpor cjelokupne naučne zajednice u Srbiji, kao i odlučno “ne” građana tokom velikih ekoloških protesta i blokada 2021. godine. Tada je vlast bila primorana da obustavi projekat, ali ga je kasnije “političkim manipulacijama” ponovo pokušala vratiti u život. Pokret takođe ističe da vlast nikada nije odlučila o narodnoj inicijativi koju je potpisalo 38.000 građana, a o kojoj se, po Ustavu, državni parlament morao očitovati.

“Odluka Evropske unije potkopava njene vlastite temeljne vrijednosti: demokratiju, vladavinu prava i ekološke standarde, a Srbija neće pristati da postane ‘rudarska kolonija’. Jer – neće kopati,” poručio je pokret Kreni-Promijeni.

Odluci Brisela oštro se usprotivila i lijeva i desna parlamentarna opozicija, ocjenjujući da EU pokazuje svoju “kolonijalnu politiku prema Srbiji i da Zapad nema boljeg poslušnika od režima Aleksandra Vučića.” Tvrde da odluka Evropske komisije “nije u skladu s temeljnim vrijednostima Evropske unije, niti principima i ciljevima Akta o kritičnim mineralnim sirovinama (CRMA).”