EU želi jačati domaću industriju oružja, ograničavajući učešće SAD-a

Američki zvaničnici poručili su evropskim saveznicima da žele da oni nastave kupovati oružje proizvedeno u SAD-u, nakon što je Evropska unija poduzela korake koji bi mogli ograničiti učešće američkih proizvođača u vojnim tenderima, reklo je pet izvora upoznatih s ovim pitanjem za Reuters.

Poruke iz Washingtona dolaze u trenutku kada EU nastoji osnažiti evropsku vojnu industriju, dok istovremeno potencijalno smanjuje kupovinu određenih vrsta američkog naoružanja.

Rani vanjskopolitički potezi administracije Donalda Trumpa, uključujući privremeno smanjenje vojne pomoći Ukrajini i ublažavanje pritiska na Moskvu, duboko su uznemirili evropske saveznike, navodeći mnoge da se zapitaju može li se osloniti na SAD kao sigurnosnog partnera.

U sredini marta, Evropska komisija – izvršno tijelo EU – predložila je povećanje vojnih izdataka i objedinjavanje resursa u zajedničke odbrambene projekte, dok se Evropa priprema za moguće smanjenje američkog vojnog angažmana pod Trumpovom administracijom.

Neki od predloženih mjera mogli bi smanjiti ulogu neevropskih kompanija, uključujući one iz Sjedinjenih Država i Ujedinjenog Kraljevstva, tvrde stručnjaci.

Na sastanku 25. marta, američki državni sekretar Marco Rubio rekao je ministrima vanjskih poslova Litvanije, Latvije i Estonije da SAD želi nastaviti sudjelovati u nabavci naoružanja za evropske zemlje, naveli su izvori.

Prema dvojici izvora, Rubio je naglasio da bi isključivanje američkih kompanija iz evropskih tendera bilo negativno primljeno u Washingtonu, što su ti izvori protumačili kao direktnu referencu na predložena pravila EU.

Jedan sjevernoevropski diplomata, koji nije prisustvovao sastanku s baltičkim državama, rekao je da su i njemu američki zvaničnici prenijeli da bi bilo neprihvatljivo isključivanje SAD-a iz evropskih vojnih nabavki.

Rubio planira ponovo pokrenuti ovu temu tokom svoje posjete Briselu ove sedmice, gdje će učestvovati na sastanku ministara vanjskih poslova NATO-a, rekao je visoki zvaničnik State Departmenta.

“To je pitanje koje je sekretar već pokrenuo i nastavit će o njemu razgovarati,” rekao je zvaničnik.

Glasnogovornik State Departmenta izjavio je da Trump pozdravlja napore evropskih saveznika da “ojačaju svoje odbrambene kapacitete i preuzmu odgovornost za vlastitu sigurnost,” ali je upozorio protiv uvođenja barijera koje bi isključile američke kompanije iz evropskih odbrambenih projekata.

“Transatlantska industrijska saradnja u oblasti odbrane čini savez jačim,” dodao je glasnogovornik.

Ministarstva vanjskih poslova Latvije i Estonije nisu odgovorila na zahtjeve za komentar. Ministarstvo vanjskih poslova Litvanije odbilo je komentarisati.

SUPROTNI AMERIČKI INTERESI

Zabrinutost SAD-a oko ograničenja nabavke oružja odražava unutrašnju tenziju u politici Trumpove administracije prema Evropi.

Trump je više puta pozvao evropske saveznike da povećaju vojnu potrošnju i preuzmu veću odgovornost za vlastitu sigurnost. Međutim, u isto vrijeme, EU želi povećati domaću proizvodnju oružja, s obzirom na Trumpove signale da njegova podrška NATO savezu nije bezuslovna.

To se kosi s drugim ciljem Trumpove administracije – otvaranjem stranih tržišta za američke proizvođače oružja.

Predloženi plan Evropske komisije iz marta, nazvan “ReArm Europe”, uključuje plan pozajmljivanja 150 milijardi eura (162 milijarde dolara) kako bi se evropskim vladama omogućilo ulaganje u odbrambene projekte.

Mnoge evropske vlade podržavaju više pan-evropski pristup odbrani, ali i dalje postoji intenzivna debata o tome ko bi imao ovlasti za donošenje odluka o zajedničkim projektima, ko bi ih vodio i kako bi bili finansirani.

Iako Komisija tvrdi da postoje načini da kompanije izvan EU učestvuju u finansiranju odbrambenih projekata, proizvođači oružja izvan bloka suočavaju se s brojnim birokratskim i administrativnim preprekama.

Trumpova administracija – kao i prethodne – već je ranije zagovarala evropske kupovine američkog oružja, uključujući i na ovogodišnjoj Minhenskej sigurnosnoj konferenciji. Međutim, nekoliko izvora tvrdi da je američko insistiranje na ovom pitanju postalo izraženije u posljednjim sedmicama, kako EU sve odlučnije radi na odvajanju svojih vojnih nabavki od SAD-a.

“Oni su nezadovoljni prijedlogom ‘ReArm Europe’ i činjenicom da su SAD isključene,” rekao je jedan visoki evropski izvor.