Schmidtov izvještaj UN-u: Potezi vlasti RS nagovještavaju de facto secesiju

Visoki predstavnik u Bosni i Hercegovini, Christian Schmidt, uputio je svoj osmi izvještaj Vijeću sigurnosti Ujedinjenih nacija, u kojem iznosi ozbiljne optužbe na račun vlasti Republike Srpske, ocjenjujući njihove poteze kao napad na ustavni poredak BiH sa elementima secesionizma. Očekuje se da će Schmidt lično predstaviti izvještaj na sjednici Vijeća sigurnosti UN-a sljedeće sedmice.

Reakcija na presudu Dodiku i posljedice

Schmidt u izvještaju kao polaznu tačku navodi situaciju nastalu nakon izricanja prvostepene presude Miloradu Dodiku pred Sudom BiH zbog nepoštovanja odluka visokog predstavnika.

Nakon presude, vlasti Republike Srpske su odgovorile s napadima na ustavni poredak Bosne i Hercegovine, usvajanjem zakona koji efektivno zabranjuje rad pravosuđa i organa za provođenje zakona na državnom nivou na teritoriji Republike Srpske. Ove aktivnosti imaju za cilj stvaranje paralelnog i sukobljenog sistema između državnih i entitetskih institucija,

stoji u Schmidtovom izvještaju. Kao “posebno opasan korak”, visoki predstavnik ističe namjere vlasti RS da podnesu nacrt novog ustava tog entiteta.

Odluke NSRS kao “de facto secesija”

Analizirajući opštu političku situaciju, Schmidt ponovo izdvaja poteze vlasti manjeg bh. entiteta, ali ovaj put koristi znatno oštriju terminologiju.

Usvajanje zakona od strane Narodne skupštine Republike Srpske (NSRS), kojima se zabranjuje rad pravosudnih institucija i organa za provođenje zakona na državnom nivou na teritoriji Republike Srpske, nagovještava de facto secesiju,

napisao je Schmidt.

Opšta prijetnja Dejtonu i stabilnosti

Period obuhvaćen izvještajem (oktobar 2024. – april 2025.) obilježen je, prema Schmidtovim riječima, “izvanrednim napadima na temelje Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, uključujući ustavni poredak, uz eksplicitne elemente secesionizma koje provode vlasti Republike Srpske i njen predsjednik Milorad Dodik.”

Ovi napadi predstavljaju ozbiljnu prijetnju održivosti sporazuma-a, uključujući sigurnost i stabilnost zemlje, ali i cijelog regiona, dovodeći u pitanje sve relevantne procese i reforme,

poručuje visoki predstavnik.

Problemi na državnom nivou i uloga HDZ-a

Schmidt se osvrće i na funkcionisanje vlasti na državnom nivou, konstatujući poteškoće u rekonstrukciji vlasti uprkos spremnosti opozicionih stranaka iz RS (PDP, SDS, ZPR) da učestvuju.

Rekonstrukcija vlasti se pokazuje teškom zbog činjenice da SNSD ima brojčanu snagu da blokira odluke u Domu naroda Bosne i Hercegovine. Ista situacija je prisutna i u Vijeću ministara BiH, gdje ministri iz SNSD-a mogu blokirati donošenje odluka zbog zahtjeva za konsenzus u Kolegiju,

naveo je.

Dio izvještaja posvećen je i HDZ-u BiH. Schmidt kritikuje fokus ove stranke na izmjene Izbornog zakona u dijelu koji se tiče članova Predsjedništva BiH, smatrajući da to pitanje stavljaju ispred funkcionalnosti države i implementacije presuda Evropskog suda za ljudska prava (ECHR) u grupi slučajeva Sejdić-Finci.

U tom kontekstu, insistiranje HDZ-a na izbornoj reformi kao conditio sine qua non u trenutnom političkom kontekstu je jednodimenzionalno i usporava neke od promjena koje su potrebne da bi se zemlja izvukla iz trenutne političke blokade. Razgovori među strankama o mogućem dogovoru su tek počeli,

piše Schmidt.

Obrazloženje suspenzije zaključaka NSRS

Visoki predstavnik je u izvještaju pojasnio i razloge svoje odluke od 2. januara ove godine, kojom je van snage stavio određene zaključke Narodne skupštine RS. Naveo je da su neki od tih zaključaka bili posebno problematični jer su zahtijevali od predstavnika RS na državnom nivou da djeluju protivno Ustavu BiH i narušavali autonomiju državnih institucija, te da su imali “segregacijsku namjeru usmjerenu protiv multietničkog karaktera Bosne i Hercegovine i Republike Srpske”.

OHR: Smanjen budžet, zadaci ostali

Na kraju izvještaja, Schmidt iznosi i podatke o radu Ureda visokog predstavnika, navodeći da se OHR suočava sa značajnim smanjenjem budžeta i osoblja posljednjih godina, dok se preostali zadaci nisu smanjili.

Trenutni godišnji operativni budžet organizacije iznosi 5.858.618 eura. Prikupljanje budžetiranih sredstava ostaje izazovno, pri čemu se očekuje da oko 600.000 eura neće biti prikupljeno u tekućem operativnom periodu. Ured zapošljava 82 domaća i 20 međunarodnih službenika, od kojih je 16 raspoređeno u Sarajevo, te regionalne i terenske kancelarije,

zaključuje se u izvještaju.