Preporuka filma za vikend: “Sinners” ovi vampiri žele blues

Ryan Coogler, poznat po filmovima kao što su “Fruitvale Station”, “Creed” i Marvelovim “Black Panther” ostvarenjima, vraća se sa svojim do sada najambicioznijim projektom. “Sinners” je periodična drama smještena u doba Jima Crowa na američkom Jugu, koja istovremeno funkcioniše i kao vampirski horor – uzbudljiv film bogat alegorijskim slojevima, koji se već sada ističe kao najbolje filmsko ostvarenje u 2025. godini.

Novi pogled na vampire

Karl Marx je u svom kapitalnom djelu “Das Kapital” opisao kapital kao:

mrtvi rad koji, poput vampira, živi samo sišući živi rad, i živi utoliko više, ukoliko više rada siše.

Bili ljubitelj ovog revolucionarnog socijaliste ili ne, njegova upotreba jezika odražava dimenziju vampira koju rijetko viđamo na ekranu. Mitsko stvorenje korišteno je bezbroj puta kao metaforičko utjelovljenje požude, puberteta, ovisnosti o drogama – čak i dehumanizirajuće radne kulture u manje poznatoj horor komediji “Bloodsucking Bastards” iz 2015. – ali rijetko kao politička parabola.

Sada nam Ryan Coogler donosi vampire kao kolonijalističke krvopije opsjednute kulturnom aproprijacijom.

Zaplet i atmosfera

Radnja filma smještena je na duboki Jug u doba segregacijskih Jim Crow zakona. Cooglerov omiljeni glumac, Michael B. Jordan, tumači braću blizance, Smokea i Stacka. Nakon ratnog iskustva i perioda rada za Al Caponea u Chicagu, vraćaju se kući u ruralni Mississippi. Kupuju zemljište sa starom pilanom od čovjeka za kojeg se priča da je član Ku Klux Klana, s namjerom da otvore popularni blues klub (juke joint). Za večer otvaranja angažuju talente svog mladog rođaka Sammieja, zvanog ‘Propovjednik’ (glumi ga debitant Miles Caton), koji je već nadareni blues muzičar.

Ekipu zaokružuju ljubitelj pića i muzičar Delta Slim (Delroy Lindo), vlasnica trgovine Grace (Li Jun Li), dobrodušni izbacivač Cornbread (Omar Benson Miller) i Smokeova bivša djevojka Annie (Wunmi Mosaku), koja je kuharica i – vrlo zgodno – vudu svećenica.

Stvari se zakomplikuju kada se pojavi Mary (Hailee Steinfeld), Stackova bivša ljubav. Zajednica je prihvata, ali kao bjelkinja, njen dolazak izaziva strah od nevolja, posebno kada tri bijela stranca predvođena Remmickom (Jack O’Connell) pokucaju na vrata. Pustiti ih unutra moglo bi ugroziti zajednički prostor; odbiti im ulazak moglo bi dovesti do toga da vijest stigne do KKK.

Međutim, ispostavlja se da je Klan najmanja briga za Smokea i Stacka… Iako je prva odbrana od nemrtvih odbijanje ulaska, kako uvodni narator najavljuje, kulture kroz historiju su ispisale legende o onima s darom za muziku toliko istinitim da može prizvati duhove prošlosti i budućnosti. Mladi Sammie posjeduje taj dar – a zle sile su zainteresovane…

Dublja značenja i muzika

Coogler ne žuri s prelaskom u žanr horora preživljavanja – i to s dobrim razlogom. On postavlja temelje i stvara zavodljivu atmosferu, čineći višeslojnu drugu polovinu filma još snažnijom. U tom pogledu, “Sinners” neizbježno podsjeća svojom strukturom (i prisustvom dvojice gangsterske braće) na drugi vampirski film – “Od sumraka do zore” Roberta Rodrigueza. Međutim, iako oba filma imaju sličan ritam i završavaju u klupskom okruženju, namjere su im veoma različite.

“Sinners” je prije svega film o muzici, konkretno o bluesu. Predstavljajući ga kao vrstu magičnog kanala između svjetova, ali i kroz vrijeme, Coogler pokazuje da blues nije samo dragocjena veza s prošlošću i podsjetnik na otpornost nakon ropstva, već i buduće utočište koje se može eksploatisati. U jednoj virtuoznoj sekvenci, reditelj doslovno prikazuje moć muzike kao povezujućeg rituala kroz vizuelni i zvučni anahronizam; to je produžena sekvenca predodređena da bude jedan od najupečatljivijih i najpamtljivijih kadrova 2025. godine.

Namjerno neobičan tempo omogućava Coogleru da neprimjetno ispreplete historiju Amerike s mitologijom blues muzike i vampirskim predanjem, stvarajući nešto slojevito i istinski uzbudljivo. Iako nam se ne prikazuje niti direktno spominje Robert Johnson kako prodaje dušu Đavolu, ulozi su upravo ti. Pod krinkom integracionizma, vampiri žele dušu jedne kulture. Poput mnogih bijelih umjetnika kroz historiju, oni su kulturni diseminatori i homogenizatori.

Kao što Slim kaže u jednom trenutku:

Vidiš, bijelci, oni vole blues sasvim dobro. Samo ne vole ljude koji ga stvaraju.

Parazitski odnos prikazan ovdje kroz barijeru između ravni komentariše rasne strukture – i ne samo u SAD-u. Oni koji odbacuju i dehumanizuju druge često žude za njihovom kulturom i prisvajaju je. Coogler prikazuje ovo i dalje aktuelno društveno zapažanje kroz doslovno i metaforičko krvoproliće, i to čini s bravurom.

Gluma i tehnički aspekti

Uprkos svim svojim alegorijskim slojevima, kojih ima mnogo, “Sinners” ne zaboravlja biti prokleto zabavno filmsko iskustvo. Nekako se njegovi alegorijski slojevi sudaraju i dopunjuju u uzbudljivom filmu koji profitira od rada Michaela B. Jordana kao uglađenijeg Stacka i produhovljenijeg Smokea. I čovječe, zna taj čovjek nositi odijelo.

Od tri nedavno objavljena filma Warner Brosa u kojima poznati glumac igra blizance (Robert Pattinson u izvrsnom “Mickey 17” i Robert De Niro u znatno manje uzbudljivom “The Alto Knights”), Jordan zauzima vrh postolja. Mada, Warner bi mogao prestati s ovim trendom… Zvijezde koje glume nasuprot samima sebi je zabavno, ali neko tamo u zgradi ima fetiš na blizance koji treba držati pod kontrolom.

Što se tiče Delroya Linda, on krade svaku scenu u kojoj se pojavi, dok je Miles Caton zvijezda u nastajanju – nadajmo se da ćemo ga vidjeti ponovo prije nekog novog projekta s blizancima.

Rad glumačke ekipe podržan je zadivljujućim radom direktorice fotografije Autumn Durald Arkapaw, Ludwiga Göranssona i njegove očaravajuće muzike, te montažera Michaela P. Shawvera. Potonjeg vrijedi posebno istaći, jer je “Sinners” prava majstorska lekcija iz montaže. Brojne produžene sekvence odražavaju ritam bluesa i podižu napetost, dok određeni brzi rezovi ne samo da pojačavaju horor, već i podupiru dio humora kroz film.

Završni utisci

Ono što sprečava “Sinners” da bude potpuni trijumf je jedna blaga mana: vrhunac obračuna. Nakon pažljivog postavljanja scene, pogođenog krešenda, pa čak i odavanja počasti filmu “Stvor” Johna Carpentera krugom povjerenja uz žvakanje bijelog luka, konačni sukob između preživjelih i horde krvoločnih gadova djeluje pomalo zbrzano. Ali opet, možda je to samo zato što nismo željeli da se “Sinners” završi.

Kad smo kod kraja, teško se gledaocima koji ne odsjede tokom odjavne špice. Prvo: sram ih bilo. Drugo: Coogler donosi dva finalna iznenađenja u obliku scena poslije odjavne špice.

Istina, one su obično potpuni gubitak vremena ili jeftini nagovještaj još jednog Marvelovog multiverzuma koji će tek biti otkriven. Međutim, prvi epilog “Sinnersa” usred odjavne špice je ključan, jer je to izuzetno zadovoljavajuća i emotivna scena koja sadrži sjajnu kameo ulogu prave blues legende. Ona povezuje narativ i njegove ambicije i predstavlja pravi kraj filma.

Drugi je još jedan izgovor da se pokažu Catonovi pjevački talenti, a toga nikad previše.

Tek kada zaista završite film s ova dva epiloga, moći ćete cijeniti odvažan i fascinantan pristup klasičnom vampirskom predanju koji je Coogler postigao. Ne samo da je politizovao vampire; napravio je i jedan od najboljih filmova godine do sada.