Ima li svemir kraj – ili se proteže zauvijek?

Direktno iznad nas nalazi se nebo – ili, kako bi naučnici rekli, atmosfera. Ona se proteže otprilike 32 kilometra iznad Zemlje. Kroz atmosferu lebdi mješavina molekula – sićušnih čestica zraka, toliko malih da ih milijarde udahnemo sa svakim dahom.

Iznad atmosfere nalazi se svemir. Nazvan je tako jer sadrži mnogo manje molekula, s ogromnim praznim prostorom između njih.

Jeste li se ikada zapitali kako bi bilo putovati u svemir – i samo nastaviti dalje? Šta biste pronašli? Naučnici mogu objasniti mnogo toga što biste vidjeli, ali postoje neke stvari koje još uvijek ne znamo, poput toga da li se svemir jednostavno proteže zauvijek.

Planete, zvijezde i galaksije

Na početku vašeg putovanja kroz svemir, prepoznali biste neke prizore. Zemlja je dio grupe planeta koje kruže oko Sunca – uz poneki asteroid i kometu.

Možda znate da je Sunce zapravo samo prosječna zvijezda, koja izgleda veće i sjajnije od ostalih samo zato što nam je bliže. Da biste stigli do sljedeće najbliže zvijezde, morali biste putovati bilionima kilometara kroz svemir. Čak i da putujete najbržom svemirskom sondom koju je NASA ikada napravila, trebalo bi vam hiljade godina da stignete tamo.

Ako su zvijezde poput kuća, onda su galaksije poput gradova punih kuća. Naučnici procjenjuju da u našoj galaksiji, Mliječnom putu, postoji oko 100 milijardi zvijezda. Kada biste se mogli udaljiti daleko izvan naše galaksije, tih 100 milijardi zvijezda stopilo bi se u jednu svjetlosnu tačku – slično kao što se svjetla gradskih zgrada stapaju kada ih gledate iz aviona.

Nedavno su astronomi saznali da mnoge, ako ne i većina zvijezda, imaju svoje planete koje kruže oko njih. Neke su čak slične Zemlji, pa je moguće da su dom drugim bićima koja se također pitaju šta je tamo vani.

Morali biste putovati još milionima biliona kilometara kroz svemir samo da biste stigli do druge galaksije. Veći dio tog prostora je gotovo potpuno prazan, sa samo ponekom zalutalom molekulom i sićušnim, misterioznim nevidljivim česticama koje naučnici nazivaju “tamna materija”.

Koristeći velike teleskope, astronomi vide milione galaksija vani – i one se samo nastavljaju pojavljivati, u svim smjerovima.

Kada biste mogli posmatrati dovoljno dugo, tokom miliona godina, izgledalo bi kao da se postepeno dodaje novi prostor između svih galaksija. Ovo možete vizualizirati zamišljajući sićušne tačke na ispuhanom balonu, a zatim razmišljajući o tome kako ga napuhujete. Tačke bi se neprestano udaljavale jedna od druge, baš kao što to čine galaksije.

Postoji li kraj?

Ako biste mogli nastaviti putovati van, koliko god daleko želite, da li biste samo neprestano prolazili pored galaksija zauvijek? Postoji li beskonačan broj galaksija u svakom smjeru? Ili se cijela stvar na kraju završava? A ako se završava, čime se završava?

Ovo su pitanja na koja naučnici još nemaju definitivne odgovore. Mnogi smatraju da je vjerovatno da biste samo nastavili prolaziti pored galaksija u svakom smjeru, zauvijek. U tom slučaju, svemir bi bio beskonačan, bez kraja.

Neki naučnici misle da je moguće da bi se svemir mogao na kraju “vratiti sam na sebe” – pa ako biste samo mogli nastaviti putovati, jednog dana biste se vratili odakle ste krenuli, iz drugog smjera. Jedan način razmišljanja o ovome je zamisliti globus i sebe kao stvorenje koje se može kretati samo po površini. Ako počnete hodati u bilo kojem smjeru, na primjer prema istoku, i samo nastavite, na kraju biste se vratili na početak. Ako bi ovo bio slučaj sa svemirom, to bi značilo da nije beskonačno velik – iako bi i dalje bio veći nego što možete zamisliti.

U oba slučaja, nikada ne biste mogli doći do kraja svemira ili prostora. Naučnici sada smatraju malo vjerovatnim da svemir ima kraj – region gdje galaksije prestaju postojati ili gdje bi postojala neka vrsta barijere koja označava kraj prostora.

Ali niko ne zna zasigurno. Kako odgovoriti na ovo pitanje morat će otkriti neki budući naučnik.