Pad Nirnberga: Američke snage prije 80 godina osvojile nacističko uporište

Prije tačno osam decenija, vojnici američke vojske podigli su zastavu Sjedinjenih Američkih Država u srcu Nirnberga. Stajali su na vrhu bunkera ukrašenog nacističkim simbolima, koji je pao u ruke savezničkih snaga nakon pet dana intenzivnih urbanih borbi.

Do aprila 1945. godine, invazija na Njemačku bila je u punom jeku. Nakon prelaska rijeke Rajne, američke trupe su napredovale, dok su sovjetske snage već bile duboko u njemačkoj teritoriji, obje krećući se ka Berlinu. Da bi to postigle, morale su eliminisati preostale centre nacističke vojne moći. Grad Nirnberg, u južnom dijelu zemlje, bio je jedno od takvih mjesta, a bitka za njega postala je jedna od najžešćih urbanih borbi koje su američke snage doživjele u Evropi.

Značaj i odbrana Nirnberga

U ovoj fazi rata, savezničke snage su generalno izbjegavale direktne sukobe u gradovima kako bi spriječile velike gubitke u borbama od zgrade do zgrade. Radije su opkoljavale gradove pod nacističkom kontrolom i nastavljale napredovanje. Međutim, prodor u samu Njemačku značio je da se nacistička uporišta moraju zauzeti. Nirnberg je bio posebno važan cilj zbog svog značaja u nacističkoj propagandi, jer je bio mjesto održavanja velikih stranačkih skupova prije rata. Iako je Berlin bio glavni grad Njemačke, Nirnberg se smatrao političkim centrom nacista.

Shodno tome, nacisti su uspostavili značajnu odbranu. Iako su američka bombardovanja pretvorila velike dijelove grada u ruševine, njemačke snage su taj krš iskoristile za postavljanje protutenkovskih topova i mitraljeskih gnijezda širom ulica. Uprkos brojčanoj inferiornosti, uslovi urbane borbe omogućili su im da nanesu teške gubitke američkoj 3. i 45. pješadijskoj diviziji. U prva dva dana, ove divizije su zauzele predgrađa i prilaze gradu. Glavna faza bitke započela je 18. aprila, ulaskom američkih trupa u sam Nirnberg.

Izvještaj Instituta za borbene studije (Combat Studies Institute) o bici navodi:

1. divizija je ušla u grad sa [7. pješadijskim pukom] na desnoj strani, 15. [pješadijskim pukom] u centru i 30. [pješadijskim pukom] na lijevoj strani. Napredovanje je bilo sporo i metodično. Pružen je snažan njemački otpor iz podruma zgrada, rovova u gradskim parkovima i pripremljenih položaja topova od 88 mm. 7. puk naišao je na jaku vatru iz pješadijskog naoružanja, automatskog oružja i bazuka. Nijemci su se fanatično borili i morali su biti istjerani iz svake kuće i zgrade.

Sličan otpor prijavila je i 45. pješadijska divizija koja je napredovala s istoka, pri čemu su borbe od kuće do kuće postale pravilo. Do 19. aprila, američke trupe stigle su do starog grada Nirnberga, gdje se nalazio nacistički štab. Nijemci su i dalje pružali otpor, što je izazvalo dodatno američko bombardovanje već razorenog grada.

Pad grada i njegove posljedice

Dana 20. aprila, vojnici 30. pješadijskog puka stigli su do Trga Adolfa Hitlera u centru grada, gdje su podigli američku zastavu. U 11 sati ujutro, Nijemci su se zvanično predali. Nirnberg je pao. Prema podacima američke vojske, u borbama je bilo više od 800 žrtava na njihovoj strani. Njemački gubici ostali su nepoznati.

Isti izvještaj Instituta za borbene studije zaključuje:

Uspjeh u Nirnbergu nije bio rezultat nekog spektakularnog taktičkog događaja. Pobjeda je prije bila direktan rezultat ratom prekaljenih američkih veterana koji nisu prihvatali poraz. Borba je uključivala sukobe od zgrade do zgrade, sobe do sobe, a povremeno i borbu prsa u prsa.

Zauzimanje Nirnberga bilo je više od simbolične pobjede. Saveznički obavještajni podaci sugerisali su da nacisti planiraju povući preostale snage na jug, u Austriju, kako bi se pregrupirali i organizovali kao pobunjenički pokret, pri čemu bi Nirnberg bio jedno od posljednjih uporišta na putu iz južne Njemačke.

Osvajanje Nirnberga također je utrlo put za poslijeratna suđenja koja je organizovala američka vojska. Sedam mjeseci nakon pada grada, saveznici su započeli suđenja visokorangiranim nacističkim zvaničnicima i oficirima zbog njihove uloge u ratnim zločinima. Saveznici su odabrali Nirnberg kao mjesto održavanja tribunala, ponovo navodeći njegov simbolički značaj za poraženu nacističku Njemačku. Iako ovo nisu bila prva suđenja za ratne zločine (prva su održana u maju 1945, prije osnivanja Međunarodnog vojnog tribunala), bila su najveća i najvišeg nivoa takvih procesuiranja.