‘Smrt je svuda’: Užasavajuća svjedočenja iz napadnutog kampa Zamzam u Sudanu

Razorni napadi na kamp Zamzam u Sudanu, u kojem su utočište pronašle stotine hiljada ljudi izbjeglih pred građanskim ratom, nastavljeni su i treći dan zaredom, rekli su stanovnici kampa za BBC.

Jedan od stanovnika opisao je situaciju kao “katastrofalnu”, dok je drugi rekao da su uslovi “očajni”. Prema podacima Ujedinjenih nacija (UN), više od 100 civila, uključujući najmanje 20 djece i jedan medicinski tim, ubijeno je u nizu napada koji su započeli krajem prošle sedmice u sudanskoj zapadnoj regiji Darfur.

Odgovornost za napade – na grad el-Fasher i dva obližnja kampa – pripisuje se paravojnim Snagama za brzu podršku (RSF). U nedjelju je ova grupa saopštila da je preuzela kontrolu nad Zamzamom, ali je negirala izvještaje o zločinima.

Kampovi Zamzam i Abu Shouk pružaju privremeni smještaj za više od 700.000 ljudi, od kojih se mnogi suočavaju s uslovima sličnim gladi. Vijesti o napadima dolaze uoči druge godišnjice početka građanskog rata između RSF-a i sudanske vojske.

Svjedočenja iz opkoljenog kampa

Jedan stanovnik Zamzama, koji radi u zajedničkoj kuhinji koja obezbjeđuje hranu za stanovnike kampa, kontaktirao je BBC u nedjelju ujutro, rekavši da je ubijen “veliki broj mladih ljudi”.

Mustafa (34) je u audio poruci putem WhatsAppa rekao:

Oni koji su radili u zajedničkoj kuhinji su ubijeni, a ubijeni su i ljekari koji su bili dio inicijative za ponovno otvaranje bolnice. Moj ujak i moj rođak su ubijeni. Ljudi su ranjeni, a nema lijekova ni bolnice da ih spase – umiru od krvarenja. Granatiranje i dalje traje, a ujutro očekujemo još napada.

Dodao je da su svi putevi iz kampa zatvoreni i da je kamp “opkoljen sa sve četiri strane”.

Drugi stanovnik, Wasir, rekao je da “u Zamzamu nije ostalo ništa”.

Veliki broj civila je pobjegao, a mi još uvijek pokušavamo otići, ali nismo uspjeli, svi putevi su blokirani, a s nama su djeca. Smrt je svuda. Dok sada razgovaram s vama iz rova, dešava se granatiranje.

Neki stanovnici kampa uspjeli su izaći i preći put od 15 km do el-Fashera, prema riječima ministra zdravstva Sjevernog Darfura, Ibrahima Khatera.

Posmatram mnogo ljudi kako pješače iz Zamzama – uglavnom djecu, žene i starije osobe. Neki su bili povrijeđeni, umorni i govorili su da su izgubili porodicu – mrtve na ulicama. Situacija je katastrofalna, rekao je Khater u poruci za BBC.

Međunarodne osude i reakcije

Humanitarna koordinatorica UN-a u Sudanu, Clementine Nkweta-Salami, izjavila je da je “zgrožena i ozbiljno uznemirena” izvještajima iz Darfura.

Ovo predstavlja još jednu smrtonosnu i neprihvatljivu eskalaciju u nizu brutalnih napada na raseljene osobe i humanitarne radnike, dodala je u saopštenju.

Američki State Department također je saopštio da je “duboko uznemiren izvještajima o napadima RSF-a na Zamzam i Abu Shouk”, dodajući:

Osuđujemo napade RSF-a na najranjivije civile.

Britanski ministar vanjskih poslova David Lammy, koji u utorak organizuje konferenciju o Sudanu, opisao je izvještaje o “neselektivnim napadima RSF-a” kao “šokantne”.

Napad na humanitarne radnike i zdravstvenu infrastrukturu

Humanitarna organizacija Relief International saopštila je da je devet njenih radnika “nemilosrdno ubijeno, uključujući ljekare, vozače za upućivanje pacijenata i vođu tima” u napadu na Zamzam. Organizacija, koja je navela da je bila posljednji pružatelj ključnih zdravstvenih usluga u kampu, okrivila je borce RSF-a.

Razumijemo da je ovo bio ciljani napad na svu zdravstvenu infrastrukturu u regiji kako bi se spriječio pristup zdravstvenoj zaštiti za interno raseljene osobe. Užasnuti smo što je i jedna od naših klinika bila dio ovog napada – zajedno s drugim zdravstvenim ustanovama u el-Fasheru.

Kashif Shafique, direktor organizacije za Sudan, rekao je za program Newshour na BBC-ju da se nije radilo o nasumičnom događaju. Prenoseći ono što su opisale dvije preživjele članice osoblja, rekao je da su borci RSF-a ušli u sigurnosni bunker i upucali devet žrtava u glavu i grudi.

Stav RSF-a i satelitski snimci

U saopštenju objavljenom u subotu, RSF je naveo da nije odgovoran za napade na civile i da su scene ubijanja u Zamzamu inscenirane kako bi se diskreditovale njihove snage. Sljedećeg dana, grupa je saopštila da je završila “uspješno oslobađanje” kampa od sudanske vojske, optužujući vojsku da je koristila Zamzam kao “vojnu kasarnu, a nevine civile kao ljudske štitove”.

Analizirajući satelitske snimke, tim stručnjaka sa Univerziteta Yale u SAD-u rekao je u petak da “ovaj napad konzervativno predstavlja najznačajniji kopneni napad na Zamzam… otkako su borbe izbile u području el-Fashera u proljeće 2024. godine”. Laboratorija za humanitarna istraživanja Škole za javno zdravlje Yalea navela je da je primijetila da su “napadi paljenjem spalili više struktura i značajna područja kampa u centralnom, južnom i jugoistočnom dijelu kampa”.

Kontekst sukoba

Rat – borba za moć između vojske i RSF-a – stvorio je najveću svjetsku humanitarnu krizu, prisilivši više od 12 miliona ljudi da napuste svoje domove i gurnuvši zajednice u glad. Počeo je 15. aprila 2023. godine, nakon što su se vođe vojske i RSF-a sukobili oko političke budućnosti zemlje. El-Fasher je posljednji veći grad u Darfuru pod kontrolom vojske i nalazi se pod opsadom RSF-a već godinu dana.